อรรถกถานฬกลาปิยสูตรที่ 7

ในนฬกลาปิยสูตรที่ 7 มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
เพราะเหตุไรท่านพระมหาโกฏฐิตะจึงถามว่า กึ นุ โข อาวุโส.
เพราะเพื่อจะทราบอัธยาศัยของพระเถระว่า ถูกถามอย่างนี้แล้ว พึงพยากรณ์
อย่างไร. อีกอย่างหนึ่ง ท่านถามว่า เหล่าภิกษุในอนาคตจักรู้ว่า พระ
อัครสาวกทั้งสองในอดีต วินิจฉัยปัญหานี้แล้ว ดังนี้ก็มี. พระเถระกล่าว
คำนี้ว่า อิทาเนว โข มยํ ดังนี้ เพราะท่านกล่าวไว้ว่า นามรูปที่
กล่าวว่ามีวิญญาณเป็นปัจจัยนั้นแล เป็นปัจจัยแห่งวิญญาณ. ก็ในบทว่า
นฬกลาปิโย นี้ ท่านมิได้นำเอามัดเหลีกเป็นต้นมาเปรียบเทียบ แต่
ท่านเปรียบเทียนดังนี้ เพื่อแสดงภาวะแห่งวิญญาณและนามรูปว่า ไม่มี
กำลังและมีกำลังเพลา. ในฐานะประมาณเท่านี้ว่า นิโรโธ โหติ ท่าน
กล่าวว่าเทศนาด้วยปัญจโวการภพ (ภพที่มีขันธ์ 5 ) เป็นปัจจุบัน.
บทว่า ฉตฺตึสาย วตฺถูหิ ความว่า ด้วยเหตุ 36 ประการ คือใน 12
บทที่ท่านแจกไว้หนหลัง แต่ละบทมี 3 เหตุ. และในที่นี้ คุณของพระ
ธรรมกถึกเป็นที่ 1 การปฏิบัติเป็นที่ 2 ผลของการปฏิบัติเป็นที่ 3 ใน
ผลของการปฏิบัตินั้น ท่านกล่าวเทศนาสมบัติด้วยนัยที่ 1 กล่าวเสขภูมิ
ด้วยนัยที่ 2 กล่าวอเสขภูมิด้วยนัยที่ 3.
จบอรรถกถานฬกลาปิยสูตรที่ 7

8. โกสัมพีสูตร

ว่าด้วยชาติเป็นปัจจัยจึงมีชราและมรณะ

[268] สมัยหนึ่ง ท่านพระมุสิละ ท่านพระปวิฏฐะ ท่าน
พระนารทะ และท่านพระอานนท์ อยู่ ณ โฆสิตาราม กรุงโกสัมพี.
[269] ครั้งนั้น ท่านพระปวิฏฐะได้กล่าวคำนี้ กะท่านพระมุสิละ
ว่า ดูก่อนท่านมุสิละ เว้นจากความเชื่อ ความพอใจ การฟังตามเขามา
ความตรึกไปตามอาการ และจากการทนต่อความเพ่งพินิจด้วยทิฏฐิ ท่าน
มุสิละมีญาณเฉพาะตัวท่านว่า เพราะชาติเป็นปัจจัย จีงมีชราและมรณะ
ดังนี้หรือ.
พระมุสิละกล่าวว่า ท่านปวิฏฐะ เว้นจากความเชื่อ ความพอใจ
การฟังตามเขามา ความตรึกไปตามอาการ และการทนต่อความเพ่งพินิจ
ด้วยทิฏฐิ ผมย่อมรู้ย่อมเห็นอย่างนี้ว่า เพราะชาติเป็นปัจจัย จึงมีชรา
และมรณะ. .
ป. ท่านมุสละ เว้นจากตามเชื่อ ความพอใจ การฟังตามเขา
ความตรึกไปตามอาการ การทนต่อความเพ่งพินิจด้วยทิฏฐิ ท่านมุสิละ
มีญาณเฉพาะตัวท่านว่า เพราะภพเป็นปัจจัย จึงมีชาติ ฯลฯ เพราะ
อุปาทานเป็นปัจจัย จึงมีภพ. . . เพราะตัณหาเป็นปัจจัย จึงมีอุปาทาน. . .
เพราะเวทนาเป็นปัจจัย จึงมีตัณหา. . . เพราะผัสสะเป็นปัจจัย จึงมี
เวทนา. . . เพราะสฬายตนะเป็นปัจจัย จึงมีผัสสะ. . . เพราะนามรูปเป็น
ปัจจัย จึงมีสฬายตนะ. . . เพราะวิญญาณเป็นปัจจัย จึงมีนามรูป. . .
เพราะสังขารเป็นปัจจัย จึงมีวิญญาณ. . . เพราะอวิชชาเป็นปัจจัย จึงมี
สังขารดังนี้หรือ.